Վիտամին D-ն և մագնեզիումը պաշտպանում են ոսկորներն օստեոպորոզից

Երկու կենսական նյութերն էլ պատասխանատու են սննդի հետ կալցիումի կլանման և մեր ոսկորների մեջ կալցիումի ներթափանցման համար. եթե դրանք հասանելի չեն, մեր շարժողական համակարգը չի կարող լավ աշխատել: Կալցիումի օպտիմալ մատակարարման, ինչպես նաև առողջ ոսկորների և հոդերի համար կալցիումը միշտ պետք է նպատակաուղղված ընդունվի մագնեզիումի և վիտամին D-ի հետ միասին: Այսպիսով, սննդակարգը, որը ներառում է վիտամին D և մագնեզիում պարունակող սննդամթերք, օգնում է հակազդել այս կարևոր սննդանյութերի անբավարարությանը: Նաև օգտակար է վիտամին D-ով հարուստ դեղամիջոցների ընդունումն օստեոպորոզի կանխարգելման կամ մեղմացման համապատասխան ցուցումների դեպքում:

Ի՞նչ է օստեոպորոզը:

Օստեոպորոզը կամ ոսկրային զանգվածի կորուստը հիվանդություն է, որը բնութագրվում է ոսկրերի խտության նվազմամբ և ոսկորների հեշտությամբ կոտրվելու միտումով։ Այն դրսևորվում է, երբ ոսկրերի սինթեզի և ռեզորբցիայի հարաբերակցությունը փոխվում է դեպի ռեզորբցիա, երբ օրինակ՝ ոսկրերի ձևավորումը դանդաղում է և հետևաբար, ոսկրերի քայքայումը դառնում է ավելի տարածված: Երկու գործընթացներն էլ կանոնավոր ոսկրային վերափոխման մի մասն են, որի ժամանակ հին ոսկրային հյուսվածքը շարունակաբար քայքայվում և վերականգնվում է: Սրա արդյունքում յուրաքանչյուր յոթ-տասը տարին մեկ վերակառուցվում է մարդու ողջ կմախքը։ Էստրոգեն և անդրոգեն հորմոնները պաշտպանում են ոսկորները հանքանյութերի աճող կորստից: Այնուամենայնիվ, դաշտանադադարի հետ կանանց էստրոգենի մակարդակը նվազում է, ինչը տարեց կանանց դարձնում է հատկապես ավելի հակված օստեոպորոզին՝  ի տարբերություն նույն տարիքի տղամարդկանց: Դեպքերի մոտ 95%-ն  առաջնային օստեոպորոզ է։ Մյուս կողմից, շաքարախտով հիվանդները տառապում են հատկապես երկրորդային օստեոպորոզով, որն առաջանում է այլ հիվանդությունների հետևանքով, ինչպես նաև տառապում են կորտիզոն պարունակող դեղամիջոցներ ընդունած կամ հիպերթիրեոզով տառապող հիվանդները։ Օստեոպորոզը հատկապես ազդում է ողերի մարմինների և ազդրոսկի վզիկի վրա, քանի որ առաջին հերթին դրանք բավականին փխրուն են և երկրորդ՝ պետք է մեծ քաշ կրեն։ Կմախքի մյուս ոսկորները նույնպես ավելի հակված են կոտրվածքների։

Մագնեզիումի և վիտամին D-ի անբավարարությունը կարող է վատթարացնել օստեոպորոզը

Եթե երկու՝ վիտամին D և մագնեզիում կենսագործոնները, որոնք անհրաժեշտ են ոսկրերի սինթեզի համար, հասանելի չեն, օստեոպորոզի ընթացքը կարող է սրվել: Համաձայն վերջին բացահայտումների՝ մագնեզիումին վերագրվում է նաև ոսկրերի կառուցման կայունացնող գործառույթները: Եթե ոսկրերի սինթեզի ժամանակ չկա կայունացնող մագնեզիում, դա նույնպես նվազեցնում է ոսկրերի խտությունը: «Օստեոպորոզ» տերմինն արդեն ցույց է տալիս ոսկորներում կալցիումի պակասը, բայց պարտադիր չէ, որ մարմնի այլ մասերում էլ դրա պակասը լինի: Կալցիումը դուրս է բերվում կմախքից և այս ձևով հասնում արյուն։ Այստեղ է, որ մագնեզիումով և վիտամին D-ով հարուստ սննդակարգը կարող է օգնել կալցիումը վերադարձնել այնտեղ, որտեղ, որ այն պետք է լինի: Կանոնավոր վարժությունները նաև օգնում են ոսկորների ամրապնդմանը` նպաստելով դրանց սինթեզին: Բացի այդ, շարժումը նաև ապահովում է մկանների ուժեղացումը․ թուլացած և թուլացող մկանները բացասաբար են ազդում ոսկրային զանգվածի վրա։ Նույնիսկ կանոնավոր զբոսանքները, պարերը կամ մի փոքր մարմնամարզությունը օգնում են պահպանել ոսկրերի խտությունը և միաժամանակ հաճելի ժամանց են պարգևում։

Ինչու՞ է վիտամին D-ն կարևոր մեր ոսկրային կառուցվածքի համար:

Վիտամին D-ն պատասխանատու է մեր օրգանիզմի բազմաթիվ կարևոր խնդիրների համար։ Այն, օրինակ, անփոխարինելի կենսագործոն է մեր իմունային համակարգի պատշաճ գործունեության համար: Վիտամին D-ի մեկ այլ հիմնական խնդիրն է մեր օրգանիզմում կալցիումի կարգավորումը, որը ցույց է տալիս նաև նրա գիտական անվանումը՝ «խոլեկալցիֆերոլը»: Այն վերահսկում է սննդակարգից կալցիումի կլանումը և օգտագործումը: Եթե առկա է շատ քիչ վիտամին D, ապա աղիների պատերով կալցիումի անբավարար քանակությունը հասնում է արյանը, և կալցիումի մակարդակը նվազում է՝ անկախ սննդի հետ մատակարարվող կալցիումի քանակից: Թեև բարձր չափաբաժիններով կալցիումը կարող է նաև պասիվ կերպով թափանցել արյուն (առանց վիտամին D-ի օգնության), դա տեղի է ունենում միայն աննշան չափով: Հատկապես նորածինների և փոքր երեխաների դեպքում դա կարող է կրիտիկական դառնալ, քանի որ նրանք պետք է շատ կալցիում ներառեն իրենց աճող ոսկորների մեջ: Ուստի, վիտամին D-ն նրանց հաճախ տրվում է որպես ռախիտի կանխարգելիչ միջոց: Այս հիվանդության դեպքում, որը նաև կոչվում է «ոսկորների փափկեցում», ոսկորներին անհրաժեշտ է էական քանակությամբ կալցիում, քանի որ դրա հետևանքը նրանց հանքայնացման խանգարումն է, ինչը հանգեցնում է կարճացած և ծուռումուռ վերջույթների: Այնուամենայնիվ, վիտամին D-ի պակասը կարող է նաև բարդացնել ծերության հիվանդությունները, ինչպիսիք են օստեոպորոզը:
 

Կենտրոնական Եվրոպայի առողջ մեծահասակը, ով ամեն օր արևի տակ քայլում է մոտավորապես 20-30 րոպե, կարող է լիովին բավարարել իր վիտամին D-ի կարիքը։

Ի՞նչ է վիտամին D-ն և ինչպե՞ս է այն սինթեզվում:

Վիտամին D-ն այն քիչ վիտամիններից է, որը մարդ արարածը կարող է ինքնուրույն սինթեզել: Այսպիսով, նրա «վիտամին» անվանումը լիովին կիրառելի չէ, քանի որ այն իրականում պրոհորմոն է: Ինչևէ, «վիտամին D» անվանումը պահպանվել է պատմական պատճառներով։ Վիտամին D-ն ակտիվանում է արևի լույսի միջոցով, ավելի ճիշտ՝ ուլտրամանուշակագույն ճառագայթման միջոցով՝ մաշկի վրա: Վիտամին D3-ը սինթեզվում է դեհիդրոխոլեստերինից։ Արյունից այն հասնում է լյարդ, որտեղ այն վերածվում է իր պահեստային ձևին:
 

Կենտրոնական Եվրոպայի առողջ մեծահասակը, ով ամեն օր արևի տակ քայլում է մոտավորապես 20-30 րոպե, կարող է լիովին բավարարել իր վիտամին D-ի կարիքը: Մոտ 30 րոպե հետո մոտավորապես 250 միկրոգրամ վիտամին  է սինթեզվել ամառային մի  գեղեցիկ օր: Այնուհետև մարմինը գործնականում դադարեցնում է սինթեզը՝ բացառելու չափից մեծ դոզան, որն առաջանում է արևի չափազանց մեծ լույսից: Չօգտագործված վիտամին D-ն կարող է պահվել ճարպային հյուսվածքում, որպեսզի այն առբերվի և ակտիվացվի ձմռան ամիսներին, երբ արևը չի կարող մեզ ուղարկել բավարար ուլտրամանուշակագույն ճառագայթում  նոր վիտամին D սինթեզելու համար: Հետևաբար, կարևոր է ամռանը լիցքավորել բավականաչափ արևի լույս, որպեսզի բավարար քանակությամբ վիտամին D։

Արևի օգնությամբ Վիտամին D-ի սինթեզը. մի՞թե դա այդքան պարզ է:

Որպեսզի մարմինն ինքը կարողանա սինթեզել վիտամին D, անհրաժեշտ է բավականաչափ մերկ մաշկ ենթարկել արևի ազդեցությանը, որպեսզի այն սկսի սինթեզել: Չափից շատ հագուստը և բարձր SPF-ով արևապաշտպան քսուքը կարող են խանգարել վիտամին D-ի սինթեզին, քանի որ դրանք կանխում են ուլտրամանուշակագույն ճառագայթների մաշկ հասնելը: Հետո՞, քիչ՞ արևապաշտպան քսենք։ Սա իսկական երկընտրանք է այն ժամանակներում, երբ մաշկի քաղցկեղի վտանգի մասին կան ավելի արդարացված նախազգուշացումներ։
 

Այնուամենայնիվ, ձմռան ամիսներին հեշտությամբ կարող է պատահել, որ «արևը չի լիցքավորում» այնքան, որպեսզի բավարարի  վիտամին D3-ի կարիքը։ Կենտրոնական Եվրոպայում արևի ճառագայթների անկման անկյունը չափազանց հարթ է, ուստի անհրաժեշտ ուլտրամանուշակագույն ճառագայթումը չի կարող նույնիսկ մեզ հասնել: 42-րդ զուգահեռականից հյուսիս (այսինքն՝ Բարսելոնայի կամ Բոստոնի մոտավոր գտնվելու վայրը), այս ժամանակահատվածը նոյեմբեր-փետրվար ամիսներն են. 52-րդ զուգահեռականից հյուսիս (այսինքն Բեռլինից կամ Էդմոնտոնից հյուսիս), այս ժամանակահատվածը  նույնիսկ հոկտեմբերից մարտ է: Ավելի մուգ մաշկ ունեցող մարդիկ բավարար քանակությամբ վիտամին D3 սինթեզելու ավելի շատ դժվարություններ ունեն, քան բաց մաշկ ունեցողները. որքան մուգ է մաշկի գույնը, այնքան ավելի դանդաղ է տեղի ունենում վիտամին D-ի սինթեզը: Դա փոխհատուցելու համար ավելի մուգ մաշկը ավելի լավ է պաշտպանված արևի լույսի վնասակար ազդեցությունից, որը թույլ է տալիս նրանց մի փոքր ավելի երկար արև ընդունել՝ առանց արևայրուք ստանալու վտանգի։ Այս երկընտրանքի լուծումը, ինչպես միշտ, գտնվում է մեջտեղում․ մերկ մաշկի վրա արևը լավ է, բայց եթե դուք մտադիր եք անմիջապես մի քանի ժամ անցկացնել դրսում, ապա երբեք մի մոռացեք արևապաշտպան քսուք քսել: Արևի տակ շատ երկար մի՛ մնացեք և դա միայն արեք ձեր մաշկի տեսակին համապատասխան։

Վիտամին D-ն սննդի մեջ

Բարեբախտաբար, վիտամին D3-ը կարող է ներծծվել մթերքներից, թեև սահմանափակ չափով, օրինակ՝ 

• ձողաձկան լյարդի յուղից,
• յուղոտ ձուկից,
• Ծովամթերքից,
• ձվից, և
• կաթնամթերքից։

Տարեցներն ավելի շատ վիտամին D-ի կարիք ունեն՝ օստեոպորոզի բարձր ռիսկի պատճառով: Նրանք հաճախ ավելի քիչ շարժունակ են, ինչը կարող է կրճատել նրանց դրսում մնալու ժամանակը: Բացի այդ, մեծ տարիքի հետ մաշկի մեջ արտադրությունը զգալիորեն նվազում է: Սննդային առումով տարեցները նույնպես դժվարանում են բավարարել վիտամին D-ի իրենց կարիքը կամ նույնիսկ փոխհատուցել բազմակի կարիքը: Վիտամին D-ի պակասին հակազդելու համար հատկապես լավ գաղափար կարող է լինել վիտամին D-ի հավելումներ ընդունելը:

Ո՞րն է մագնեզիումի դերը մեր ոսկորներում:

Մագնեզիումը հայտնի է առաջին հերթին մեր մկանների մեջ իր գործառույթով: Մեր բոլոր մկանները մագնեզիումի կարիք ունեն, որպեսզի նրանք կարողանան նորից հանգստանալ ֆիզիկական սթրեսից հետո: Հետևաբար, մագնեզիումի անբավարարությունն արագորեն դրսևորվում է սրունքի գիշերային ջղաձգություններով և առիթմիայով, քանի որ սիրտը նույնպես «միայն» մկան է: Կանանց առողջության մեջ այն նաև կարևոր դեր է խաղում իր հակասպազմոդիկ ազդեցության շնորհիվ: Մագնեզիումը կարող է պահվել մեր մարմնում; Այնուամենայնիվ, ոչ թե մեր ճարպային պաշարներում, ինչպես դա վիտամին D-ի դեպքում է, այլ մեր ոսկորներում և ատամներում: Հետևաբար, 25գ մագնեզիումի մոտ 60 տոկոսը, որը մենք կրում ենք մեր մարմնում, գտնվում է ոսկորների և ատամների մեջ: Ամբողջ մագնեզիումի միայն մոտ 1 տոկոսն է փոխադրվում մեր արյան մեջ սպիտակուցների հետ միասին: Մնացած մագնեզիումը բաշխվում է մկանների և փափուկ հյուսվածքների մեջ, որտեղ այն կապված է, օրինակ, ATP-ին (ադենոզին տրիֆոսֆատ՝ մեր բջիջների վառելիքը)՝ իր առաջադրանքները կատարելու համար: Ոսկորներում կուտակված մագնեզիումը պասիվ չէ, բայց նպաստում է ոսկրերի կայունացմանը և ոսկրերի աճին և հանքայնացմանը: Եթե դրա պակասը կա, կարևոր գործառույթներն այլևս չեն կարող իրականացվել, և օստեոպորոզի նման հիվանդությունները կարող են վատթարանալ։ Հետևաբար, երկու հանքանյութերն էլ կարևոր են ոսկրային բջիջների համար: Այսպիսով, կալցիումը և մագնեզիումը տրամաբանորեն պետք է բավարար քանակությամբ տրամադրվեն մարմնին ինչպես ամենօրյա սննդակարգով, այնպես էլ հանքային ջրի նման ըմպելիքներով: Եթե անբավարարությունն արդեն հայտնաբերվել է, այն պետք է բուժվի համապատասխան դեղամիջոցներով։ Վերջին, բայց ոչ պակաս կարևորը՝ մագնեզիումը նույնպես կարևոր դեր է խաղում վիտամին D-ի ակտիվացման գործում: Վիտամին D-ն, կամ ավելի ստույգ, կալցիտրիոլն իր հերթին կարգավորում է կալցիումի և մագնեզիումի ներծծումը բարակ աղիքում: Դրա պատճառով երկու կենսագործոններն էլ ուղղակիորեն և վճռականորեն ազդում են սննդից դրանց կլանման վրա:
 

Կալցիումը և մագնեզիումը պետք է բավարար քանակությամբ տրամադրվեն մարմնին ինչպես ամենօրյա սննդակարգով, այնպես էլ հանքային ջրի նման ըմպելիքներով:

Որքա՞ն մագնեզիում է անհրաժեշտ մեր ոսկորներին:

Քանի որ միջին արևմտաեվրոպական սննդակարգում մագնեզիումի քանակությունը համեմատաբար քիչ է, մագնեզիումի մի փոքր անբավարարությունը բավականին տարածված է: Մեր առօրյա կյանքի բազմաթիվ այլ գործոններ ստիպում են մեզ սովորականից ավելի շատ մագնեզիում սպառել կամ արտազատել։ 
 

Մարզվելիս, օրինակ, մկանների ֆունկցիայի բարձրացումը սպառում է մագնեզիումը, որը նույնպես արտազատվում է քրտինքով: Շաքարախտի նման քրոնիկ հիվանդություններ ունեցող մարդիկ նույնպես ավելի շատ մագնեզիում են արտազատում: Կախված տարիքից և սեռից՝ առողջ անհատները պետք է ընդունեն 300 մգ-ից մինչև 400 մգ մագնեզիում, ինչպես խորհուրդ է տրվում Գերմանական սնուցման միության կողմից: Նրանք, ովքեր պատկանում են ռիսկային խմբին կամ դեղերի պատճառով ավելի մեծ կարիք ունեն, պետք է՝ անբավարարությունը կանխելու համար ավելի շատ մագնեզիում ընդունելուց առաջ խորհրդակցեն իրենց բժշկի հետ։

Այս մթերքներում առկա է մագնեզիում

Մագնեզիումը, ի թիվս այլոց, պարունակվում է հացահատիկի, ընկույզի, սերմերի, սոյայի և կակաոյի մեջ: Օրինակներն են՝

• քինոան,
• ամարանտը,
• դդմի և արևածաղկի սերմերը,
• քնջութի սերմերը,
• նուշը,
• մուգ շոկոլադը,
• տոֆուն,
• ջրիմուռը և
• որոշ հանքային ջրեր.

Այսպիսով, հանքային ջուր գնելիս, բացի կալցիումի պարունակությունից, ուշադրություն դարձրեք մագնեզիումի պարունակությանը մեկ լիտրում, որպեսզի կարողանաք հեշտությամբ բավարարել ձեր մագնեզիումի կարիքները:

Օստեոպորոզի կանխարգելումը ոչ միայն կալցիումից է կազմված

Երբ մտածում եք օստեոպորոզի թեմայի մասին, մի մտածեք միայն ձեր ոսկորների և անհրաժեշտ կալցիումի մասին. մեր օրգանիզմի բարդ գործընթացներին ավելին է պետք լավ գործելու համար: Միայն մագնեզիումի և վիտամին D-ի լավ կարգավորվող հավասարակշռության հետ միասին է հնարավոր  արդյունավետորեն կանխել օստեոպորոզը և թույլ տալ, որ կալցիումը հասնի այն վայրերը, որտեղ դրա կարիքն ամենաշատն է: Երբեք մի մոռացեք բժշկի հետ քննարկել կանխարգելիչ միջոցառումները, քանի որ նույնիսկ այդ միջոցները պետք է հարմարեցվեն յուրաքանչյուր դեպքի համար:
 

Wörwag Pharma GmbH & Co. KG ․ Անձնական առողջության մասին www.woerwagpharma.de -ում ներկայացված տեղեկությունների շրջանակը բացառապես ձեր տեղեկատվության համար է և ոչ մի կերպ չի փոխարինում արտոնագրված բժշկի անձնական խորհրդատվությանը, հետազոտությանը կամ ախտորոշմանը: www.woerwagpharma.de կայքում հասանելի բովանդակությունը չի կարելի օգտագործել ախտորոշումներ հաստատելու և/կամ ինքնուրույն դեղորայք ընդունելու համար: Խնդրում ենք նաև ուշադրություն դարձնել պատասխանատվության բացառմանը և պատկերի իրավունքների վերաբերյալ մեր ցուցումներին: