Դիաբետին ուղեկցող հիվանդություններ. որո՞նք են շաքարախտի վտանգները:

Արյան շաքարի մակարդակի վատ կառավարվող ռիսկերը ուղեկցող հիվանդություններ են, որոնք հաճախ ավելի վտանգավոր են, քան բուն շաքարախտը: Տարբեր դիաբետիկ ուղեկցող հիվանդությունների պատճառը միշտ հիվանդ մարդկանց արյան շաքարի չափազանց բարձր մակարդակն է: Սա նշանակում է, որ բջիջներում գլյուկոզայի քայքայումը գերծանրաբեռնված է, և թթվածնի ռադիկալները, ավելի կոնկրետ՝ սուպերօքսիդ անիոնային ռադիկալները, արտազատվում են, որոնք հետո առաջացնում են լրացուցիչ բարդություններ: Դրանք սկզբում վնասում են նուրբ արյունատար անոթները, իսկ ավելի ուշ՝ ավելի մեծ անոթները, այդպիսով առաջացնելով նյարդերի վնաս, տեսողության հետ կապված խնդիրներ և երիկամների անբավարարություն երկարաժամկետ հեռանկարում: Սրտի կաթվածի և ինսուլտի ռիսկը զգալիորեն մեծանում է թրոմբոզի և աթերոսկլերոզի ռիսկի պատճառով:

Շատ հիվանդների մոտ առաջանում են դիաբետին ուղեկցող հիվանդություններ. շատ դժվար է վաղ շրջանում հայտնաբերել վտանգը:
 

Դիաբետիկ նեյրոպաթիա․ նյարդերի վնասվածք, որն առաջանում է շաքարախտի հետևանքով

Քանի որ արյան անոթները վնասվում են արյան շաքարի բարձր մակարդակից, շոշափելի զգացողության և հենաշարժիչ համակարգի համար պատասխանատու նյարդերն այլևս բավարար չափով չեն ապահովվում թթվածնով և սննդանյութերով: Հիպերգլիկեմիայի հետևանքով առաջացած այլ մետաբոլիկ պրոցեսների հետ միասին (ինչպես օրինակ՝ այսպես կոչված AGE-ների կամ «առաջադեմ գլիկացիայի վերջնական արտադրանքի» ավելի բարձր ձևավորումը, այսինքն՝ ձևափոխված սպիտակուցները և/կամ լիպիդները), դա հանգեցնում է նյարդերի աստիճանական ոչնչացման: Մի կողմից, AGE-ները (նյութափոխանակության թափոնները) մեծացնում են թթվածնի ռեակտիվ տեսակների ձևավորումը և խանգարում հակաօքսիդիչ համակարգերին, մյուս կողմից՝ AGE-ների ձևավորումը շարունակում է աճել օքսիդատիվ պայմաններում՝ դրանով իսկ առաջացնելով արատավոր շրջան և առաջացնելով դիաբետիկ նեյրոպաթիա՝ ամենատարածված դիաբետին ուղեկցող հիվանդություններից մեկը։ Գրեթե յուրաքանչյուր երրորդ շաքարախտով հիվանդը ունենում է դրանից՝ տառապելով այն ծանր սահմանափակումներից, որոնք այս իրավիճակն առաջացնում են առօրյա կյանքում: Որքան հեռու են նյարդային վերջավորությունները սրտից, այնքան ավելի շատ են դրանք անբավարար մատակարարման ռիսկի տակ: Հետևաբար, դա հիմնականում ազդում է առաջին հերթին ոտքերի նուրբ նյարդերի վրա, որոնք պատասխանատու են ցավի և ջերմաստիճանի զգացողությունների փոխանցման համար: Նեյրոպաթիան նաև կարող է ազդել մարմնի ինքնավար նյարդային համակարգի վրա: Ինքնավար նյարդային համակարգը պատասխանատու է օրգանների և մարմնի գործառույթների ինքնավար հսկողության համար և չի կարող ենթարկվել մարդու գիտակցված ազդեցությանը:

Դիաբետիկ նեյրոպաթիայի ախտանիշները

Դիաբետիկ նեյրոպաթիան կարող է դրսևորվել ամենատարբեր ձևով՝ կախված այն բանից, թե որ նյարդերն են ախտահարված.

• Շոշափման զգացողության, ցավի կամ ջերմաստիճանի կորուստ
• Վերջույթների թմրություն կամ կաթվածահարություն
• Քրոնիկ ցավեր
• Վերջույթների ծակծկոց կամ փշաքաղություն
• Առիթմիա
• Միզապարկի թուլություն կամ էրեկտիլ խնդիրներ

Որոշ պայմաններում ախտահարված անձանց համար դժվար է ընկալել վտանգավոր դիաբետիկ հիպոգլիկեմիայի ախտանիշները նրանց լավ չգործող նյարդերի պատճառով: Այդ իսկ պատճառով կանխարգելումն ավելի լավ է, քան բուժումը, ահա թե ինչու է կանխարգելիչ բուժումն այդքան կարևոր:

Դիաբետիկ նեյրոպաթիայի ճիշտ բուժումը

Դիաբետիկ նեյրոպաթիայի բուժումը միշտ պետք է հիմնված լինի երեք հիմնական սյուների վրա.
 

• Արյան շաքարի կարգավորման օպտիմալացում՝ փոխելով ապրելակերպը և անհրաժեշտության դեպքում՝ ճիշտ կարգավորելով դեղերը
• Սիմպտոմատիկ թերապիա՝  համապատասխան կենտրոնական ազդեցության դեղամիջոցներով
• Բենֆոտիամինի միջոցով պաթոգեն նյութափոխանակության պրոցեսների արգելափակում` վատթարացումը և ուշ ազդեցությունների առաջացումը կանխելու համար

Դիաբետիկ ոտնաթաթ․ դիաբետիկ նեյրոպաթիայի հաճախակի հետևանք

Դիաբետիկ նեյրոպաթիայի կամ հազվադեպ դեպքերում ծայրամասային զարկերակների խցանումային հիվանդության պատճառով առաջացած նյարդերի ոչ նորմալ աշխատանքը ծանր դեպքերում կարող է հանգեցնել ոտքի անդամահատման: Քանի որ ոտքի նյարդերը սկսում են մահանալ, հիվանդներն այլևս չեն զգում վնասվածքները և ճնշման կետերը: Վատ շրջանառության պատճառով վերքերը հեշտությամբ կարող են վարակվել և շատ դանդաղ լավանալ։ Վերքերի շուրջ կարող են թարախակույտեր ձևավորվել և վարակել հյուսվածքները և ոսկորները, ընդհուպ մինչև ոտքը հնարավոր չլինի փրկել: Կանխարգելումն ու ոտքերի կանոնավոր ստուգումը պարտադիր են։ Դրանով նույնիսկ փոքր վնասվածքները կարելի է ճանաչել վաղ շրջանում և կանխել վտանգավոր բորբոքումները:

Թրոմբոզի և ծայրամասային զարկերակների խցանման հիվանդության ռիսկը որպես դիաբետին ուղեկցող հիվանդություն

Արյան անոթների պատերի վնասումը ժամանակի ընթացքում հանգեցնում է կալցիումի կուտակումների, և առաջանում է աթերոսկլերոզ: Այս գործընթացը նեղացնում է արյան հոսքը նեղ զարկերակների պատճառով: Արդյունքն այն է, որ թթվածինը չի կարող հասնել այն հատվածները, որտեղ այն շտապ անհրաժեշտ է։ Բացի այդ, կալցիումի նստվածքների վրա կարող են առաջանալ արյան մակարդուկներ։ Թրոմբոզի և կալցիումի շերտազատման հետևանքով առաջացած սրտի կաթվածի կամ ինսուլտի ռիսկը կտրուկ աճում է:Հատկապես 2-րդ տիպի շաքարախտով հիվանդներն են հակված ինսուլտի, քանի որ նրանց վրա ազդում են լիպիդային նյութափոխանակության հաճախակի ուղեկցող խանգարումները և արյան բարձր ճնշումը: Այնուամենայնիվ, 1-ին տիպի շաքարախտով հիվանդները նույնպես ավելի զգայուն են, քան նրանք, ովքեր չունեն այդ վիճակը:
 

Կանխարգելումն ու ոտքերի կանոնավոր ստուգումը պարտադիր են։ Դրանով նույնիսկ փոքր վնասվածքները կարելի է ճանաչել վաղ շրջանում և կանխել վտանգավոր բորբոքումները:

Ընդմիջվող կաղությունը որպես դիաբետին ուղեկցող հիվանդություն

Եթե արյան անոթների նեղացումը տեղի է ունենում ոտքի զարկերակներում, այս վիճակը հայտնի է որպես ծայրամասային զարկերակների խցանման հիվանդություն (PAOD): Սկզբում այն դրսևորվում է որպես սառնության և ծակծկոցի զգացում, հետագայում որպես ոտքի ցավ՝ հատկապես քայլելիս։ Հետևաբար, տուժած անձինք հաճախ պետք է կանգ առնեն մի փոքր հանգստանալու համար:  Բարդացած փուլերում այս վիճակը կարող է հանգեցնել արյան անոթների ամբողջական նեկրոզի, ինչը հանգեցնում է ախտահարված ոտքի կամ ոտքի անդամահատմանը: Քանի որ սկզբնական ախտանշանները դրսևորվում են միայն այն բանից հետո, երբ զարկերակի խցանումը հասնում է 90 տոկոսի, վաղ կանխարգելումը կարևոր է հետագա բարդությունները կանխելու համար:

Շաքարախտի հետևանքով առաջացած երիկամների վնասվածքը՝ դիաբետիկ նեյրոպաթիան որպես երկրորդային հիվանդություն

Արյան անոթների պատերի վնասը, որն առաջանում է արյան շաքարի մշտական բարձր մակարդակից, ազդում է նաև երիկամների նուրբ արյունատար անոթների (մազանոթների) վրա: Երբ երիկամային բջիջներն աստիճանաբար դադարում են գործել, մարմնի դետոքսիկացումը, որն իրականացվում է երիկամների կարևոր ֆիլտրման գործառույթով, հաստատակամորեն վատանում է: Շաքարախտով տառապող տասը հիվանդներից մոտ մեկը տառապում է շաքարախտի հետևանքով առաջացած երիկամների վնասից: Վնասը կարող է արդեն առկա լինել շաքարախտի վաղ փուլում և վատթարանալ՝ երկար ժամանակ աննկատ մնալով: Բնորոշ ախտանշանները և թունավորման նշանները, ինչպիսիք են աչքերի և մաշկի դեղին գույնը, շատ հիվանդների մոտ հայտնվում են միայն ուշ կլինիկական փուլում: Վատագույն դեպքում երիկամների գործառույթը կարող է ամբողջությամբ դադարել: Այդ դեպքում միակ միջոցը դիալիզն է կամ երիկամի փոխպատվաստումը: Հիվանդության վաղ փուլերում արյան անալիզը կարող է ցույց տալ արդեն գոյություն ունեցող վիճակը և, հետևաբար, այն պետք է իրականացնել պարբերաբար:

Ցանցաթաղանթի վնասը որպես շաքարախտի երկրորդային հիվանդություն․ դիաբետիկ ռետինոպաթիա

Ցանցաթաղանթի մազանոթները նույնպես տուժվում են արյան մեջ շաքարի մակարդակի բարձրացման հետևանքով։ Դիաբետիկ ռետինոպաթիան կուրության հաճախակի պատճառ է հանդիսանում: Ցանցաթաղանթի փոքր, նուրբ զարկերակները մահանում են, և առաջանում են անևրիզմա և անոթային խցանումներ։ Նոր զարկերակներ են ձևավորվում՝ փոխհատուցելու մահացածների կորուստը, բայց դրանք հեշտությամբ կարող են պատռվել և առաջացնել ցանցաթաղանթի շերտազատում: Կանխարգելիչ այլ միջոցների հետ մեկտեղ, լազերային բուժումը կարող է օգնել կանխել ցանցաթաղանթի վատթարացման  ախտանիշները:

Առողջ ապրելակերպն օգնում է կանխել դիաբետին ուղեկցող հիվանդությունները

Կան որոշ միջոցներ, որոնք շաքարախտով հիվանդները կարող են ձեռնարկել շաքարախտի պատճառով տարբեր երկրորդային հիվանդությունների առաջացումը կանխելու համար (նվազեցնելով դրանց ձեռքբերման կամ դրանց առաջընթացի ռիսկը):
 

• Ալկոհոլից և ծխախոտից խիստ ձեռնպահ մնալը
• Առողջ, հավասարակշռված սննդակարգը
• Ֆիզիկական վարժությունները և ավելորդ քաշից խուսափելը
• Արյան շաքարի, արյան ճնշման և արյան լիպիդների լավ կարգավորված մակարդը

Ծխելն ազդում է արյան անոթների վրա՝ լրացուցիչ վտանգելով արյան մեջ շաքարի բարձր մակարդակից արդեն վնասված զարկերակները։ Հատկապես պետք է խուսափել նեյրոտոքսին ալկոհոլից, եթե առկա է դիաբետիկ նեյրոպաթիա: Լյարդը (աշխատելով խմիչք օգտագործելուց հետո ալկոհոլը քայքայելու ուղղությամբ) չի կարող այս ընթացքում շատ լավ կատարել արյան շաքարի մակարդակը կարգավորելու իր խնդիրը: Սա կարող է հանգեցնել հիպոգլիկեմիայի:
 

Պետք չէ մոռանալ, որ շաքարախտի որոշ դեղամիջոցների ընդունումը կարող է նաև վնասել արյան անոթները. մետֆորմինի ակտիվ բաղադրիչը նվազեցնում է վիտամին B12-ի և ֆոլաթթվի մակարդակը: Այնուամենայնիվ, այս վիտամինները պատասխանատու են հոմոցիստեինի նյութափոխանակության կարգավորման համար: Հոմոցիստեինի ավելի բարձր կոնցենտրացիան, իր հերթին, կարող է վնասել արյունատար անոթը: Այսպիսով, անուղղակիորեն կարող է այնպես պատահել, որ դեղերն ակամա առաջացնեն դիաբետին բնորոշ ուղեկցող հիվանդություններ: Հետևաբար, արյան ստուգումն այս կարևոր B-վիտամինների համար պարտադիր է, երբ մշտապես ընդունվում են շաքարախտի դեղամիջոցներ:
 

© 2016 Wörwag Pharma GmbH & Co. KG ․ Անձնական առողջության մասին www.woerwagpharma.de-ում ներկայացված տեղեկությունների շրջանակը բացառապես ձեր տեղեկատվության համար է և ոչ մի կերպ չի փոխարինում արտոնագրված բժշկի անձնական խորհրդատվությանը, հետազոտությանը կամ ախտորոշմանը: www.woerwagpharma.de կայքում հասանելի բովանդակությունը չի կարելի օգտագործվել ախտորոշումներ հաստատելու և/կամ ինքնուրույն դեղորայք ընդունելու համար: Խնդրում ենք նաև ուշադրություն դարձնել պատասխանատվության բացառմանը և պատկերի իրավունքների վերաբերյալ մեր ցուցումներին: